چطور با کودک مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم خود ارتباط بگیرم؟

وقتی فرزند شما تشخیص اوتیسم می‌گیرد؛ کمی در ذهن خود این کلمه را برانداز می‌کنید؛ و اوتیسم را در میان اطلاعات قبلی‌تان سرچ می‌کنید؛ و چیزهایی درباره‌ی اینکه افراد مبتلا به اوتیسم قادر به برقراری ارتباط با دنیای اطراف خود نیستند پیدا می‌کنید؛ همین کافی است تا شما برای چند لحظه کودک خود را کسی ببینید که هیچ نمی‌خواهد با دنیا در ارتباط باشد و احساس کنید که دنیا روی سرتان خراب می‌شود.

خب البته حق هم دارید که اینطور فکر کنید؛ شما اطلاعات دیگری درباره‌ی اوتیسم نداشتید؛ به جز همان چند تکه فیلم و چند کلمه.

که باز این هم تقصیر شما نیست؛ متأسفانه در کشور ما علی رغم این‌که پدیده‌ی اوتیسم به شکل فزاینده‌ای در حال رشد است و روز به روز به تعداد افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم افزوده می‌شود؛ اطلاع رسانی درباره‌ی اختلالات طیف اوتیسم بسیار کم است.

موضوع پیچیده‌تر از این حرف‌هاست؛ پیچیدگی‌اش ریشه در یک عادت بد ما ایرانی‌ها دارد؛ بدون تعارف بگویم؛ ما عادت به مطالعه نداریم و تا وقتی یک موضوع برایمان شکل بحران نگرفته سراغش نمی‌رویم.

حالا فرض را بر این می‌گیریم که با عارضه‌ی اوتیسم مواجه شده‌اید و ناگزیرید که آن را بپذیرید؛ یعنی فرزندتان یا یکی از عزیزانتان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم است.

فرد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم بلأخره مجبور است برای رفع بعضی از نیازهایش با دیگران ارتباط بگیرد.

خب سؤال این‌جاست؛ چطور با او وارد یک ارتباط دو سویه می‌شوید؛ ارتباطی که پایدار است و او را وادار می‌کند که با شما در تعامل باشد.

اول او را بشناسید

هیچ کس به اندازه‌ی یک مادر نمی‌تواند فرزند  خود را بشناسد؛ به قول یکی از اساتیدم الان شما رو تو هفت میلیارد جمعیت کره‌ی زمین مخفی کنن؛ مادرتون میاد شما رو می‌گیره می‌کشه بیرون.

شناخت مادر؛ همزیستی متفاوت مادر با فرد در دوره‌ی جنینی؛ محبت بی حد وحصر مادر و … به کنار؛ اما وقتی شما با کودکی مواجه هستید که مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم است؛ نیاز هست که به شکل متفاوتی اقدام به شناختن او کنید.

فرد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم نیازهای متفاوتی دارد.

اختلالات طیف اوتیسم سه سطح دارد؛ که درباره‌ی آن در اینجا توضیحاتی داده شده است.

به این جمله توجه کنید؛ اختلالات طیف اوتیسم ؛ پس اوتیسم یک طیف هست که شما باید نوع و شدت اوتیسم فرزندتان را شناسایی کنید؛ باید بدانید که کودک شما که مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم است؛ در کدام زمینه‌ها نیاز به توجه بیشتری دارد؛ و باید بیشتر از بقیه‌ی موارد به آن موضوع پرداخته شود.

آیا برقراری ارتباط کلامی و غیر کلامی برایش دشوار است؟

آیا در پیروی از قوانین دچار مشکل است؟

آیا مدام در حال تکرار کردن یک حرکت یا گفتن یک جمله است؟( به طوری که باعث نقص توجه در او شود)

آیا واکنش او نبست به درد بیش‌تر از حد معمول یا کمتر از حد معمول است؟

و …

شما باید برای تمام سؤالات بالا و بسیاری از سؤالات دیگر پاسخ‌هایی را داشته باشید.

حالا چطور باید به این سؤالات پاسخ داد یا چه سؤالاتی در این زمینه کمک‌ کننده است؟

از یک متخصص کمک بگیرید.

از متخصصین کمک بگیرید

بهترین راه برای بالا نگه داشتن انگیزه‌ی یک خانواده که فرزندی مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم دارند؛ هم‌صحبتی و همدلی‌های زیبایی است که از خانواده‌های مشابه خود؛ یعنی خانوادهای دیگری که فرزند مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم دارند؛ دریافت می‌کنند.

حالا فکر کنید که این خانوادها تصمیم بگیرند که بدون دخالت هیچ متخصصی خودشان اقدام به درمان کنند و صرفاً با به اشتراک گذاشتن تجربه‌های خود مطمئن باشند که دارند به همدیگر کمک می‌کنند؛ با توجه به این‌که می‌دانیم هیچ دو فردی مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم وجود ندارند که نشانه‌هایی دقیقاً مشابه هم داشته باشند؛ فکر می‌کنید چه اتفاقی می‌افتد؟

وقتی برای مشکلات مختلف یک نسخه بپیچیم؛ از مشکلات مختلف کم که نمی‌کنیم هیچ؛ مشکلات را چندین برابر می‌کنیم.

پس لازم است که حتماً با یک متخصص دوره دیده در زمینه‌ی اختلالات طیف اوتیسم در ارتباط باشید و در موارد مختلفی که ممکن است برایتان پیش بیاید از او کمک بگیرید.

این فرد متخصص می‌تواند درمانگر یا روانشناس کودکتان باشد که به شما کمک خواهد کرد نیازهای اساسی فرزندتان را شناسایی کنید و برای تأمین آن نیازها اقداماتی را انجام دهید.

برای این‌که فرزند مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم خود را به صورت آن‌لاین تست کنید این‌جا کلیک کنید.

در طول مدتی که با افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم در ارتباط بودم؛ بسیار دیده‌ام که خانواده‌ها از این‌که کودکشان فقط با درمانگران همکاری می‌کنند و در منزل همکاری لازم را ندارند؛ گلایه می‌کنند.

این مشکلی است که شما باید راهش را پیدا کنید.

راهش را پیدا کنید

بهترین راه برای این‌که بتوانید کودکی را که مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم است؛ تحت آموزش خود بگیرید این است که یک دفترچه‌ی راهنما برای خودتان درست کنید.

فردی که دارای اختلالات طیف اوتیسم است؛ معمولاً تمایل دارد فعالیت‌هایی را بدون تعقییر و یکسان انجام دهد؛ تمام آن فعالیت‌ها را فهرست کنید.

حتی اگر لازم شد تمام شرایط قبل و بعد از یک فعالیت دلخواه او را یادداشت کنید.

شاید فکر کنید یادداشت برداری از تمام کارها و شرایط قبل و بعد از یک فعالیت برایتان دشوار است؛ اما اگر به دستاوردی که این موضوع برای شما خواهد داشت فکر کنید؛ می‌بینید که ارزشش را دارد.

وقتی می‌خواهید یک تمرین را در خانه برای کودکی انجام دهید که مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم است؛ اگر به موارد خیلی ریز؛ مواردی که در حالت عادی به راحتی قابل چشم‌پوشی است؛ توجه نکیند؛ مسلماً کودک با شما همکاری نخواهد کرد.

این عدم همکاری به هر دلیلی که باشد شما با یادداشت برداری می‌توانید آن را بیابید و رفعش کنید.

ضمناً در هنگام انجام تمرین برای فرزند خود حتماً دقت کنید که یک مورد را برای او در نظر بگیرید؛ نه چندتا و نه حتی دو تمرین.

مقایسه‌اش نکنید

حتماً این جمله را زیاد شنیده‌اید که می‌گویند فرزندانتان را با دیگران یا حتی با خواهر و برادرهایشان مقایسه نکنید.

این موضوع در مورد کودکان؛ بزرگسالان؛ زنان؛ مردان؛ افراد سالم و یا افراد مبتلا به هر نوع مشکلی صادق است.

مثل تمام مواردی دیگری که در بالا گفته شد؛ شما تنها و تنها مجاز هستید که امروز فرزندتان را با فردای او این هفته‌اش را با هفته‌ی بعدش مقایسه کنید.

داشتن دفترچه‌ یا دفتر راهنما در این زمینه هم می‌تواند به شما کمک کند.

قضاوتش نکنید

فکر کنید در یک روز سرد زمستانی که حدس می‌زدید فروشگاه اطراف خانه‌تان خلوت است؛ همراه با فرزند خود که مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم است؛ روانه‌ی فروشگاه می‌شوید؛ بعد از کمی خرید کردن؛ می‌بینید که فردی به روی زمین افتاده و دیگران دورش جمع شده‌اند؛ از گفتگوی دیگران متوجه می‌شوید که او یک بیمار دیابتی است و در حال حاضر ممکن است که در حالت کما باشد؛

با توجه به این‌که حدس می‌زنید به زودی آمبولانس آژیرکشان به سمت فروشگاه می‌آید و کودک شما که مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم است؛ به شدت از صدای آژیر وحشت دارد؛ با اضطراب و نگرانی و بدون توجه به این‌که او با فریاد از شما می‌خواهد که برایش خوراکی محبوبش را بخرید؛ محکم دستش را گرفته و به دنبال خود می‌کشید تا او را از یک موقعیتی که می‌تواند برایش مخاطره آمیز باشد دور کنید.

وقتی به پارکینک می‌رسید افرادی را می‌بیینید که با نگاهشان شما را سرزنش می‌کنند و کم کم احساس می‌کنید که دارند با خودشان حرف‌هایی می‌زنند؛

حرف‌هایی مثل این؛ چه مادر بی‌احساسی؛ بچه‌‌ی بیچاره و …

درست است شما قضاوت شدید؛ لحظه‌ی سختی است وقتی که قضاوت می‌شوید و حتی فرصت توضیح دادن و اثبات کردن خودتان را ندارید.

همه‌ی ما باید سعی کنیم این عادت ناپسند را در خود ریشه‌کن کنیم و براساس اطلاعات قبلی که در ذهنمان بوده؛ قضاوت نکیم.

اما در مورد افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم؛ اوضاع کمی متفاوت‌تر یا شاید دشوارتر است.

شما رفتارهای عجیب و غریب او را می‌بینید؛ بی‌قراری‌ها و آشفتگی‌هایش را می‌بینید؛ حتی دیگران ممکن است به خاطر این رفتارها هم شما را قضاوت کنند؛ اما باید با صبوری تمام با کودک خود برخورد کنید.

راحت بگویم با صبوری رفتار کردن یعنی هیچ‌ کدام از رفتارهای او را پای لج و لجبازی‌اش نگذارید و فکر نکنید او تصمیم دارد شما را آزار بدهد. او فقط متفاوت است همین.

تحت فشارش قرار ندهید

همان‌طور که قبلاً هم گفته شد؛ شما باید برای هر دوره فقط یک آموزش را در نظر بگیرید؛ به عنوان مثال اگر دوره‌های آموزشی خود را یک هفته‌ای در نظر گرفته‌اید؛ در آن یک هفته سعی کنید که مورد جدیدی را به برنامه‌ی او اضافه نکنید.

آموزش یا تمرین کردن با یک کودک مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم نباید زیاد طولانی مدت باشد؛ به محض این‌که احساس کردید که کودک خسته شده یا به هر دلیلی نمی‌خواهد ادامه دهد؛ آموزش و تمرین را رها کنید . اجازه دهید که او به کار مورد علاقه‌ی خود بپردازد.

راه‌های ارتباط گیری او و خواهر و برادرش را هموار کنید

وقتی کودکی مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم یا مشکلات دیگر اعم از جسمی و ذهنی؛ در خانواده‌ای متولد می‌شود؛ تمام اعضای خانواده تحت تأثیر این موضوع قرار می‌گیرند.

در سال‌های گذشته بعضی گمان می‌کرند که مادر به تنهایی می‌تواند مسؤلیت یک فرد مشکل دار را بپذیرد و تمام موارد مربوط به او را ضبط و ربط کند؛

ولی آیا یک ادر می‌تواند به تنهایی این کار را انجام دهد؟

امروزه تحقیقات زیادی روی سلامت روان مادرانی که فرزند مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم یا مشکلات دیگر  دارند انجام شده و ثابت شده‌است که در چنین خانوادهایی مادر بیشتر در معرض خطر ابتلا به انواع مشکلات است. مشکلاتی که شایع‌ترین آن‌ها افسردگی است.

بنابراین مادر نمی‌تواند به تنهایی این بار سنگین را به دوش بکشد.

زمان زیادی نیست که نقش پدر و خواهران و برادران کودکی که مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم است؛ مورد تأکید قرار گرفته.

اگر شما فرزندان دیگری هم دارید باید آن‌ها را نیز وارد ارتباط با متخصصین درمانی و آموزشی کودک مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم خود کنید و اجازه دهید آن‌ها در فرآیند درمان مشارکت داشته باشند.

برای آگاه شدن از نحوه‌ی ارتباط خواهران و برادران کودک مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم؛ می‌توانید این‌جا کلیک کنید.

بی قید و شرط دوستش بدارید

گاهی که می‌بینید فرزندتان ( کودک مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم )  با شما ارتباط ندارد؛ ممکن است احساس کنید او هرگز تمایلی ندارد که با شما ارتباط داشته باشد؛ و ناخودآگاه محبتتان نسبت او کم شود.

شما باید بدانید که این کودکان هم مثل سایر کودکان دنیا نیازمند عشق و محبت والدین خود هستند؛ حتی نمی‌توانند محبت خود را نسبت به آن‌ها ابراز کنند و یا به شکل متفاوتی این کار را انجام می‌دهند.

او را ببینید… همین

او را ببنید؛ یک پسربچه یا دختربچه‌ای را ببینید که اوتیسم بخشی از وجود اوست.